Ölçek hesaplama genel olarak bir çizim veya nesnenin belirli oranda küçültülüp veya büyültülerek; gerçek boyutunun belirlenen ölçek oranlarına göre ifade edilmesidir. Gerçekte var olan bir yerin veya uzunluğun Mimari projesini, Haritasını bir kağıt üzerine gerçek uzunluğunda çizmek mümkün olmadığından dolayı ölçeklendirme yapılarak, yani küçültülerek çizilir.

Bu yazımız içerisinde daha çok Mimari Proje çiziminde sizlere faydalı olacak; Ölçek Çevirme hesapları anlatımı yer almaktadır. Mimarlık bölümü okuyan arkadaşlar için el çiziminde en çok kullandığımız 1/50 – 1/200 ölçek hesabını tek tek anlattım. Harita ölçek hesaplama ve Mimari ölçek hesaplama konuları ayrı ayrı açıklayıp bir kaç örnek soru ve çözümleriyle beraber ölçek hesaplamayı tam olarak anlayabilirsiniz.

Mimari Ölçek Hesaplama

Aşağıda Mimari projelerde kullanılan ölçek çeşitlerini belirtip, bu ölçek değerlerinin neyi ifade ettiğini basitçe anlatalım;

1. Vaziyet planı 1/500 ölçek
2. Kat ve Görünüş planları 1/50 ölçek
3. Kesit-Detay gösterimleri 1/10 ölçekte çizilir.

Bu çizim çeşitlerine göre ölçek hesaplama yapacak olursak;

Mimari projede el çizimi plan, kesit ve görünüş çizecek arkadaşlar için en çok kullanacağınız değerleri 3 farklı ölçekte hesap tablosunu yukarıda paylaştım. Daha yüksek uzunlukların ölçek hesabını yaparken doğru orantı olarak (katlarını alarak)  istediğiniz uzunluğu Mimari Ölçek Hesabına çevirebilirsiniz.

1/50 ölçek hesabı

Mimari projede kesit ve görünüşlerin çizildiği ölçek oranı 1/50’dir..

Örnek: Kat yüksekliği 3.00 metre olan bir ev çizeceksiniz diyelim, bunu 1/50 ölçeğe çevirirken; mevcut yüksekliği 50’e böleceğiz, bu kadar basit. ( 3,00 metre = 300 cm )

• 300 cm / 50 = 6 cm olarak çizilir.

Örnek 2: Diyelim ki bir pencere çizmeniz gerek, pencerenin genişliği; 1,50 m – yükseliği 2,00 metre olsun

• 150 cm / 50 = 3 cm çizilir.
• 200 cm / 50 = 4 cm çizilir.

1/200 ölçek hesabı

1/50 ölçekte olduğu gibi mantık hep aynı arkadaşlar…

Bir uzunluğu 1/200 ölçeğe çevirmek için; mevcut uzunluk değerini 200’e bölüyoruz

Örnek: Kat yüksekliği 12,00 metre olan bir apartmanın görünüşünü 1/200 ölçekte çizmemiz gerekiyor. 12,00 metre = 1200 cm!

• 1200 cm / 200 = 6 cm çizilir

Örnek

Örneğin gerçek uzunluğu 200 cm olan bir çizim veya nesne 1/50 ölçeğe çevirmek istediğimizde 200cm değerini; ölçek değerimize yani 50’ye bölmemiz gerek. Yani yapacağımız işlem;

• 200 cm / 50 ölçek = 4 cm’dir 

Yani ne oldu dersek, 200 cm (2 metre) bir ölçü, 1/50 ölçekte 4 cm olarak çizilir arkadaşlar. Basit ve net!

Ölçek çevirme formülü; Gerçek ölçüsü Metre olan herhangi bir uzunluğu herhangi bir ölçeğe çevirirken;

• Gerçekteki uzunluk birimini CM’e çevirin
• Ölçeğiniz ne ise o değere bölün

Örneğin 1/20 ölçeğe çevirme için, gerçekte/var olan ölçünüzü 20’ye bölüyorsunuz.
Burada dikkat edilmesi gereken tek kural, uzunluk birimlerini cm olarak alın, çıkan sonuçta cm olsun.

Mimari Proje Çiziminde genelde eskiz üzerine el ile çizim yapıldığında cm üzerinden çizim yapıyoruz. Bu nedenden dolayı ısrarla ölçek hesaplama yaparken cm değeri kullanın diyorum.

Haritacı arkadaşlar için yine aynı mantık. Eğer gerçek uzunluğunuz Metre veya Kilometre ise; Çevirmek istediğiniz ölçek birimine bölün

Harita ölçek hesaplama

Örneğin; 1 km uzunluk 1/20 ölçekte kaçtır? Yapacağımız işlem çok basit 🙂

1 / 20 = 0,05 ediyor.. Ama birim olarak 0,05 km dir.

• 0,05 km = 5000 cm
• 5000 cm = 50 metre

Tabi bu anlatım için Km > M > Cm çevirilerini bilmeniz gerekmektedir.

100 cm = 1 metre’dir..
1 Metre = 0,001 km’dir

Ölçek Hesaplama Formülü

Ölçek formülü olarak, herhangi bir birimi; belirli ölçeğe çevirirken aşağıdaki işlem uygulanır.

1. Çizmemiz gereken uzunluğunu cm‘e çeviriyoruz.
2. Çevirmek istediğin ölçek değerine böl
3. Çıkan sonuç çizmeniz gereken uzunluğu verir ve bölme işleminde çıkan değer cm’dir.. cm olarak çizersiniz..